Hou je elektriciteits-, water- en gasverbruik in de gaten: hoe meten en vergelijken?

Last Updated on March 5, 2023 by

Kom niet voor verrassingen te staan bij de eindafrekening

De energieprijzen swingen op dit moment in 2022 de pan uit en heel wat mensen komen voor grote verrassingen te staan bij hun eindafrekening. Plots moeten ze tot enkele duizenden euro’s extra ophoesten door de stijgende prijzen of door het hogere verbruik waar ze initieel niet aan gedacht hadden. Wat kan je er aan doen om dit te voorkomen?

Stijgende prijzen

Eerst en vooral hebben we de stijgende prijzen. Hier hebben we als individu natuurlijk niet veel invloed op en kunnen we niet heel veel aan doen. De prijzen worden bepaald door de markt en de leverancier volgt in grote mate de markt. Op dit moment ziet het er helemaal niet goed uit met de verschillende globale incidenten zoals onder andere de oorlog in Oekraïne en is het dus zo dat alles een heel pak duurder is geworden. 

Als ons verbruik hetzelfde blijft maar de prijs gaat plots verdubbelen of nog erger tot 3x of zelfs 4x, dan spreekt het voor zich dat we plots heel wat meer gaan betalen. Je kan om plots op het einde een hele som op tafel te moeten leggen dit tegengaan door je maandelijks voorschot te verhogen.

Stel dat je 75 euro per de maand betaalt, kan je overwegen om dit te gaan verhogen zodat je gespreid meer gaat betalen en op het einde bij de eindafrekening niet plots een hele grote som nog moet bijbetalen. Een grote kanttekening hier is dat voor heel wat mensen energie al een hele grote kost is in hun maandbudget.

Plots moeten ze voor hetzelfde verbruik heel wat meer ophoesten, dat is niet altijd zo vanzelfsprekend en daardoor moeten ze plots andere dingen laten vallen om de extra energiekost te kunnen betalen. Mensen die al financieel op hun tandvlees zitten moeten nu plots nog meer geld gaan betalen voor hetzelfde. Geld dat er in veel gevallen gewoon niet is.

Voor hen zit er vaak maar 1 ding op en dat is minder gaan verbruiken, wat in veel gevallen kou lijden is. Een hele droevige situatie die je niemand toewenst.

Minder elektriciteit, water en gas verbruiken

Zoals net aangegeven is een oplossing om je kosten te drukken door minder te gaan verbruiken. Als het om verwarming gaat is dat sowieso in veel gevallen een verlies in levenskwaliteit.

Als je het echt koud hebt wil je gewoon je verwarming kunnen aanzetten om warm te krijgen. We zijn 2023 en in onze westerse wereld hebben we de middelen en infrastructuur waarmee we iedereen deze basisbehoefte moeten kunnen voorzien. Heel erg zonde dus dat de verwarming uitzetten voor sommige mensen dan plots een noodzaak wordt om rond te kunnen komen.

In eigen boezem kijken

Toch zijn er gevallen waar we eerlijk moeten kunnen zijn voor onszelf. Is het altijd nodig om de verwarming aan te zetten? Kan de verwarming misschien een graad of meer lager zonder dat we het echt zullen voelen?

Kan een trui misschien een oplossing zijn in plaats van in de winter in een t-shirt rond te lopen en de verwarming op 24 graden te zetten. Iedereen bepaalt voor zichzelf welke “luxe” ze willen en waar de grens voor hen ligt. Het is dan ook verkeerd om te oordelen over anderen maar we kunnen wel een bewustwording creëren.

Welk toestel verbruikt het meeste elektriciteit?

Om minder te gaan verbruiken is het ook aangewezen te weten wat er precies het meeste verbruikt. Stel een lijst op van alle toestellen die in het stopcontact zitten en dus elektriciteit verbruiken. Je zal waarschijnlijk schrikken van de vele toestellen.

Vervolgens kan je een elektriciteitsmeter kopen, of eens rondvragen bij vrienden of familie of iemand dit heeft liggen zodat je het kan lenen, en toestel per toestel deze enkele dagen per toestel uitmeten. Op die manier zal je een goed beeld krijgen van hoeveel elk toestel verbruikt gedurende een bepaalde periode, zowel dag als nacht. 

Je kan vervolgens gaan vergelijken met wat het verbruikt en wat het “normale” verbruik voor een dergelijk toestel is. Zo zal bijvoorbeeld een Combi koelkast met energiescore C tot 500 kWh per jaar verbruiken. Een Combi koelkast met energiescore A+ daartegenover zal eerder naar 175 kWh verbruik gaan. Duidelijk al een groot verschil. 

Doe dit in eerste instantie voor de toestellen die een hele dag en nacht aanstaan zoals de koelkast, diepvries, eventuele elektrische boiler, elektrische verwarming, tv die ook in stand-by blijft staan, microgolfoven die ook de hele tijd aan blijft staan met het klokje, decoder van de tv, computer, wifi router,… Je zal voor enkele verrassingen komen te staan.

Zo heeft onderzoek in het verleden al aangewezen dat de digicorder van digitale tv bijvoorbeeld een heel hoog sluipverbruik kunnen hebben. Vaak is dat bij de ontwikkeling van de fabrikant geen prioriteit en blijken deze toestellen nog heel wat energie te verslinden terwijl ze niks aan het doen zijn. Sluipverbruikers noemen we deze. Ander toestellen waar je zeker naar kan kijken zijn de koelkast en diepvries. Deze 2 toestellen staan 24/7 aan en kunnen dus een grote invloed hebben op je totaal verbruik. 

Soms valt het zelfs te overwegen om een van de toestellen te vervangen door een nieuw toestel die een pak energiezuiniger is. Het is in eerste instantie dan wel een investering op het moment zelf die zichzelf dan wel terugbetaalt op termijn door een lager verbruik.

Bij de aankoop van een nieuw toestel staat ook een energiescore en ook een geschat verbruik per jaar. Dit zijn goede indicatoren om na te gaan of je verbruik zal dalen. Je kan ook altijd jouw huidige toestel even opzoeken op het internet en de technische informatie hiervan bekijken. Of misschien heb je de handleiding nog ergens liggen en kan je de informatie daar ook in terugvinden.

Distributienettarieven en toeslagen

Als je je eindafrekening van water, elektriciteit en gas er bij neemt en gaat kijken naar wat er allemaal op staat zie je niet alleen kosten voor het effectieve verbruik maar ook voor onder andere de zogenaamde distributie of extra toeslagen (België).

Deze kosten zijn soms in het totaal hoger dan de kosten voor het verbruik. Bij water bijvoorbeeld is dat wat bij ons heel erg opvalt. Ondanks dat we al eens graag in bad gaan in plaats van een douche te nemen blijkt dat de grootste kost voor water niet het verbruik is maar wel de bijkomende kosten. Heel erg vervelend, en daar kan je gewoon echt niks aan doen. Je verbruik verminderen heeft hier helemaal geen invloed op.

Verrassingen bij de eindafrekening van elektriciteit en gas

Een verhaal uit de vriendenkring van in 2018 dat me verder heeft doen nadenken was een probleem met de regenwaterpomp. Bij de eindafrekening van elektriciteit bleek plots dat vrienden 1000 euro meer moesten betalen door een hoger verbruik. Bij het nakijken van het verbruik bleek inderdaad dat er een abnormaal aantal extra kWh op de teller stonden in vergelijking met voorgaande jaren.

Ze hadden geen extra grootverbruikers toegevoegd waardoor het vreemd was dat hun verbruik zo erg gestegen zou zijn. Hun gedrag was ook niet anders dan voorgaande jaren. De vrienden gingen aan de slag met de elektriciteitsmeter om in het stopcontact te steken en meten zo al hun toestellen uit. Ze vonden niks abnormaals tot ze bij de regenwaterpomp terecht kwamen.

Toen ze deze pomp voorzagen van de elektriciteitsmeter merkten ze dat deze pomp gloeiend heet was, met andere woorden: er was iets grondig mis. Na nader onderzoek bleek dat de pomp niet correct functioneerde en de oorzaak was van hun extra verbruik. Probleem gevonden en het extra verbruik ontdekt die op te lossen is met het vervangen van het slecht functionerende toestel. 

Een ander meer recent voorbeeld ook uit de vriendenkring is terug een onaangename verrassing bij de eindafrekening van de elektriciteitsfactuur. Ze woonden reeds enkele maanden in hun nieuwbouw toen ze de eindafrekening kregen van hun nieuwe huis. Deze had tijdens de werken uiteraard ook al heel wat elektriciteit verbruikt terwijl de aannemers daar bezig waren.

Een voordeel bij een huidige nieuwbouw is dat deze allemaal uitgerust zijn met een digitale meter. Daar kan je heel goed de details van het verbruik zien en opvolgen, tenminste als je het natuurlijk weet en er naar kijkt.

Toen ze de eindafrekening gekregen hadden en vervolgens gingen kijken in welke maand(en) hun verbruik precies zo hoog lag bleek dat bepaalde maanden er echt bovenuit schoten. Dit waren de maanden dat de verwarming in het huis extra aan had gestaan, zowel overdag als ‘s nachts.

Samen met de bouwdrogers hadden deze een hele lange tijd opgestaan om de pleister en chape uit te laten drogen. Deze blijken dus eenmalig voor een grote piek te hebben gezorgd in het verbruik. Daar was niet aan gedacht maar heeft dus wel gezorgd voor een plots verrassing bij de eindafrekening.

Andere vrienden lieten dan weer weten dat ze hierover met de aannemers afspraken hadden gemaakt bij het bouwen van hun huis. De ene aannemer zegt er iets over, de andere niet. Belangrijk aandachtspunt dus en zeker iets om rekening mee te houden. Jullie als lezers zijn bij deze gewaarschuwd.

De vinger aan de pols bij het verbruik, tussentijds opvolgen

In 2018 na het verhaal van de vrienden met de regenwaterpomp besloot ik om zelf regelmatig de meterstanden te noteren en zo plotse pieken sneller te kunnen herkennen. Rond die tijd kwamen ze ook toevallig onze heel erg oude bakelieten meter vervangen die er al hing van voor de renovatie. Het was nog geen digitale meter maar nog altijd een analoge meter die ook kan terugdraaien. 

Ik maakte op momenten dat ik er aan dacht om de paar dagen/weken een foto van de meter en noteerde vervolgens in een spreadsheet de meterstanden. Uiteraard zou het nog beter zijn om een herinnering in de agenda te zetten en dit op vaste tijdstippen te doen. Op die manier breng je er ook wat structuur in wat op zich ook beter is zodat het een gewoonte wordt. 

We kregen beetje bij beetje een zicht op ons totale verbruik en bij elke meting gingen we redeneren waarom het plots meer of minder was. Hele koude periode waar we de verwarming meer hadden aangezet? Meer in bad geweest in plaats van een snelle douche te nemen? Meer gekookt? De verschillende redenen passeerden de revue. Het is natuurlijk wel zo dat het eerste jaar het jaar is waartegen je vervolgens de andere jaren zal vergelijken. Als in het eerste jaar er al een buitensporig totaal verbruik is komt het er dan op aan te gaan kijken welke toestellen de grootste verslinders zijn. Maar enkel maar door het te gaan meten ga je het weten.

Wij hebben nog een oude analoge meter waardoor we zelf de meterstanden moeten gaan noteren. Het is een beetje werk, maar is snel gedaan als het een gewoonte is. En uiteindelijk doe je het om niet voor verrassingen komen te staan. Bij de nieuwe digitale meters is het nog een pak makkelijker. Via jouw energieleverancier of de distributienetbeheerder heb je een portaal waar je op kan inloggen en je verbruik kan nakijken. Op die manier moet je zelf niets ondernemen om de standen te gaan bijhouden en is het enkel nakijken en controleren.

Onze situatie

Het eerste jaar klokten we af op +/-3000 kWh dagverbruik en +/-2500 weekend/nachtverbruik. Een totale som van 5500 kWh. Dit lijkt in eerste instantie hoog aangezien aangenomen wordt dat een gemiddeld gezien rond de 3500-4000 kWh per jaar verbruikt. Echter is onze situatie anders dan een doorsnee gezin. Wij doen alles op elektriciteit. Warm water, koken en verwarming is bij ons niet op gas maar ook met elektriciteit. Ons totaal verbruik is dus niet abnormaal hoog. 

De grootste energie verbruikers

Wat bij ons de grootste slokop is is de elektrische verwarming. In 2018 was dit met heel erg energieverslindende elektrische radiatoren dat we onze ruimtes verwarmden. We zagen dan ook in die periodes bij het noteren van onze meterstanden dat deze een grote impact hadden als deze hadden aangestaan zoals in de wintermaanden. We wisten dit op voorhand bij de keuze van de aanschaf van deze verwarming. Deze verwarming is een oplossing op korte termijn om te gaan verwarmen maar we wisten dat we op langere termijn sowieso naar een andere oplossing dienden te gaan. De aanschaf van deze radiatoren ligt relatief laag in vergelijking met andere oplossingen, maar het verbruik ligt een heel pak hoger.

Zonnepanelen

In het tweede jaar dat we onze meterstanden noteerden investeerden we in zonnepanelen. Door een volledig eerste jaar door te maken wisten we wat ons verbruik was en wisten we ook in hoeveel zonnepanelen we zouden moeten investeren als we ons verbruik volledig zouden willen dekken. We kwamen al snel bij enkele kanttekeningen. Overdag waren we aan het werk en brachten de zonnepanelen het meeste energie op. Dan stond de verwarming ook niet aan maar hadden we wel de meeste opbrengsten. We hadden nog onze terugdraaiende meter waardoor we dit wel deels compenseerden. Echter ‘s avonds als het donker was (zeker in de wintermaanden waar het al donker is om 17u) en in het weekend als we terugvallen op nacht/weekendtarief verbruikten we eigenlijk meer op minder dagen in verhouding met het dagtarief. Wanneer we thuis waren scheen de zon in verhouding minder waardoor we ons verbruik van de verwarming op die momenten niet konden dekken. Dit resulteerde in het tweede jaar voor een helemaal andere situatie. 

Ons dagtarief was met het terugdraaien van de teller volledig gedekt. Hier was het verbruik 0 kWh. Wat we in de winter aan dagtarief verbruikt hadden was helemaal teruggedraaid in de zonnige lente en zomermaanden. Voor het nacht/weekendtarief was dit echter anders. Hier hadden we in plaats van de 2500 van het vorige jaar nog 1500 kWh verbruik. Een oplossing hiervoor zou zijn om over te schakelen naar een enkelvoudig tarief waar er geen verschil meer is tussen dag- en nachttarief. Zo kan de teller gewoon altijd terugdraaien en maakt het niet meer uit. Echter is de situatie ondertussen weer anders. De analoge meter die wij nu nog hebben wordt uitgefaseerd met nieuwe digitale meters. Deze digitale meters gaan niet meer terugdraaien zoals de analoge meters dat doen. 

Als je nu met een analoge meter opbrengsten hebt van bijvoorbeeld zonnepanelen en je wekt meer elektriciteit op dan je verbruikt dan wordt de elektriciteit naar het net gestuurd en draait de teller 1:1 terug. Je gaat dus eigenlijk dezelfde waarde op het net steken als wat je er voor moet betalen. In goeie zomermaanden met veel zon kan de teller dus heel goed terugdraaien en zo compenseren voor de mindere zonnige wintermaanden.

Echter zal dit niet meer het geval zijn bij digitale meters. Als je meer opwekt dan je verbruikt zal je nog steeds hetgeen je te veel opwekt op het net gestoken worden. Echter zal de meter niet meer terugdraaien zoals voorheen. De energieleveranciers geven wel een vergoeding voor hetgeen je op het net steekt, maar deze vergoeding is slechts een fractie van wat je zelf betaalt per kWh. Met andere woorden, je bent de klos met een digitale meter tegenover het oude systeem met analoge meter en terugdraaiende teller. Dit is hoe de situatie is anno 2022 in België. Er is heel wat protest op gekomen, maar we moeten ondergaan wat de regering beslist.

Corona, thuiswerk en minder zonne-uren

En toen in het derde jaar van onze metingen kwam Corona. We gingen hier plots met 2 meer thuiswerken en zaten dus 24/7 thuis. Dit heeft natuurlijk ook een hele grote invloed op het verbruik van elektriciteit en ook verwarming. In plaats van overdag op kantoor te zitten, zitten we nu thuis met onze computer.

We verbruiken dus eerst en vooral al elektriciteit voor onze computer en daarbij ook nog eens elektriciteit voor onze verwarming. Dit zagen we dan ook heel goed in ons verbruik. We hadden ons voorschot net naar slechts 30 euro per maand gebracht het voorgaande jaar omdat ons verbruik zo laag lag, maar door het hogere verbruik besloten we om ons voorschot toch terug op te trekken om niet voor verrassingen komen te staan bij de eindafrekening.

Ook minder zonne-uren dat jaar zorgden er voor dat onze zonnepanelen minder rendabel waren dat jaar dan het voorgaande jaar. We klokten voor dat jaar af op +/- 1000 kWh dagtarief en 1500 kWh nacht/weekendtarief.

Warmtepomp als verwarming

Vorig jaar besloten we de knoop door te hakken en onze elektrische radiatoren te vervangen door meer energiezuinige verwarmingstoestellen. Vloerverwarming is een van de meest aangename vormen van verwarming en bijna de standaard van tegenwoordig bij een nieuwbouw.

Bij de start en gedurende de verbouwingen had vriendlief te weinig stilgestaan bij het eventueel willen leggen van vloerverwarming. Het is dan ook nu niet meer mogelijk om dit nu nog te doen zonder de gehele vloer weer open te breken.

De keuze toen was puur financieel door de kost van vloerverwarming. Tijdelijk even kiezen voor elektrische radiatoren maar eigenlijk hadden we toen ook al naar de langere termijn moeten kijken. Een zure fout, maar daar leren we uit en kunnen we jullie die dit lezen op deze manier ook voor behoeden. Maar soms is het keuzes maken op basis van budget.

Doordat de voorgaande zomer ook enkele langdurige hittegolven had besloten we ook te kijken naar een oplossing voor airco’s. Een warmtepomp lucht-lucht kan hiervoor een oplossing bieden. Deze toestellen kunnen zowel verwarmen als koelen en hebben een veel beter rendement dan elektrische radiatoren. We besloten na advies deze oplossing te kiezen en kunnen ondertussen duidelijk het betere rendement waarnemen. Ondanks de verwarming zelfs meer aan staat en in meer ruimtes en we ook koelen in heel warme situaties ligt ons verbruik op dit moment zelfs lager dan het jaar voordien.

We hebben nu nog altijd de terugdraaiende teller maar als we gaan kijken wanneer het kantelmoment is wanneer we stoppen met veel verwarmen dan zien we een heel groot verschil. 

De omschakeling ligt rond midden maart. Daar waar we het voorgaande jaar aan 2100 kWh dagtarief en 1500 kWh nacht/weekendtarief zaten op dat moment tegenover het begin van de metingen dat jaar, zaten we nu aan 1000 kWh voor zowel dag- als nacht/weekendtarief.

Toch een mooie reductie door betere toestellen. We moeten natuurlijk de investeringskost van de toestellen ook in rekening brengen, maar die zullen zich op termijn terugbetalen.

Nu Corona ook weer achter de rug is en vriendlief ondertussen terug meer naar kantoor moet zal het verbruik op die manier ook terug een beetje dalen. Echter werk ik nu fulltime als zelfstandige van thuis uit. Het zal dus ergens in het midden komen te liggen, op zijn Belgisch. Op dit moment zijn we eind mei. Onze eindafrekening is begin september. We hebben nu nog 3 maand om 700 kWh dagtarief en 840 kWh nacht/weekendtarief terug te laten draaien.

Het dagtarief zou normaal geen probleem mogen zijn, het nacht/weekendtarief maken we ons geen illusies en dit zal niet het geval zijn. De enige spelbreker is de netbeheerder die aan de deur staat voor het vervangen van de analoge meter naar een digitale meter. Hopelijk duurt het nog even, maar een ontkomen is er spijtig genoeg niet aan op termijn.

Update enkele maanden later

Bij de eindafrekening kwamen we uit op een negatief verbruik voor dagtarief van -400 kWh dagtarief  waarbij we dus op jaarbasis 400 kWh minder verbruikt hebben dan onze meterstand van het jaar voordien. Fantastisch dus!

Ons nacht/weekendtarief lag wel nog op 560 kWh verbruik tegenover het jaar voordien. Maar als je dit bekijkt op jaarbasis is dit verbruik dus in vergelijking met een “normaal” verbruik op jaarbasis heel erg weinig. Dit heeft voor een groot stuk ook te maken met een heel zonnige zomer en natuurlijk nog de mogelijkheid van de terugdraaiende teller.

Onze conclusie

Het constant monitoren en beslissingen nemen om verbruik aan te passen werpt bij ons zeker zijn vruchten af. We doen dit op dit moment vooral voor ons elektriciteitsverbruik en minder voor ons waterverbruik. Gasverbruik hebben we niet. We blijven dit doen en de volgende stap bij ons is nog eens kijken of er nog bijkomende inspanningen zijn bij bepaalde toestellen.